Gnijąca strzałka u koni – przyczyny, leczenie i jak skutecznie jej zapobiegać

Gnijąca strzałka u koni – przyczyny, leczenie i jak skutecznie jej zapobiegać

Gnijąca strzałka to jedna z najczęstszych chorób kopyt u koni. To infekcja bakteryjna, która nieleczona może prowadzić do bólu, kulawizny, a nawet trwałego uszkodzenia struktur kopyta. Dobra wiadomość? Można jej łatwo zapobiec — wystarczy zrozumieć, dlaczego powstaje, jak ją rozpoznać i jak prawidłowo pielęgnować kopyta.

1. Co to jest "gnijąca strzałka"?

Strzałka to elastyczny trójkątny fragment kopyta znajdujący się od spodu, pomiędzy ścianami kopyta. Pełni bardzo ważną rolę – działa jak „amortyzator” przy każdym kroku konia i wspiera krążenie krwi w kończynie. Kiedy zostaje zbyt długo narażona na wilgoć, błoto i brud, staje się miękka, a w szczelinach i rowkach zaczynają rozwijać się bakterie beztlenowe.

To właśnie te bakterie – głównie Fusobacterium necrophorum – powodują rozkład tkanki, a tym samym gnijący zapach, czarną maź i bolesne ubytki. Choroba rozwija się szybko, szczególnie jesienią i zimą, kiedy konie stoją w wilgotnych boksach lub na błotnistych padokach.

2.  Jak rozpoznać gnijącą strzałkę?

Objawy są dość charakterystyczne, a mimo to często bagatelizowane:

• Nieprzyjemny, gnijący zapach z kopyta – to pierwszy i najpewniejszy sygnał.
• Czarna lub szarawa wydzielina w rowkach przy strzałce – po dotknięciu często zostaje na kopystce.
• Miękka, wilgotna strzałka, która łatwo się ugniata.
• Bolesność przy czyszczeniu kopyta – koń reaguje nerwowo, co oznacza, że infekcja sięga głębiej.
• W zaawansowanym stadium – kulawizna, stan zapalny i tkliwość piętek.

Im szybciej rozpoznasz problem, tym łatwiej go wyleczysz. W początkowym stadium gnijąca strzałka może ustąpić już po kilku dniach właściwej pielęgnacji.

3. Jak leczyć gnijącą strzałkę?

Leczenie wymaga regularności, dokładności i higieny – nie wystarczy spryskać kopyta jednym preparatem, trzeba odbudować zdrową tkankę i zatrzymać rozwój bakterii.

Dokładne czyszczenie kopyt

Każde leczenie zaczyna się od dokładnego oczyszczenia kopyta.
Zanim sięgniesz po jakikolwiek preparat, usuń całą widoczną warstwę błota, trocin, obornika i martwej tkanki. 
Używaj czystej kopystki i szczotki, a po zakończeniu czyszczenia dokładnie je zdezynfekuj, by nie przenosić bakterii między końmi.
W żadnym wypadku nie czyść chorego kopyta, a potem zdrowego tym samym narzędziem bez umycia — w ten sposób łatwo rozsiać infekcję.

Jeśli strzałka jest mocno zabrudzona, możesz przemyć ją roztworem chlorheksydyny, wodą z solą Epsom (siarczan magnezu) lub delikatnym roztworem jodopowidonu. Te środki mają działanie antybakteryjne i pomagają w usuwaniu martwej tkanki. 

Osuszanie

Wilgoć to środowisko, w którym bakterie czują się najlepiej. Dlatego po każdym myciu dokładnie osusz kopyto – najlepiej czystym ręcznikiem papierowym, gazą lub suchą szmatką. Nigdy nie zostawiaj mokrego kopyta „żeby samo wyschło” – w tym czasie bakterie dalej pracują.

Jeśli kopyta są bardzo wilgotne (np. po treningu w błocie), można włożyć do rowków suchy wacik nasączony środkiem przeciwbakteryjnym, który wchłonie nadmiar wilgoci i jednocześnie zadziała leczniczo. Warto też na czas leczenia unikać mycia kopyt codziennie, ponieważ zbyt częsty kontakt z wodą rozmiękcza róg kopytowy.

Zastosowanie preparatu przeciwbakteryjnego 

Po oczyszczeniu i osuszeniu przychodzi czas na środek dezynfekujący i leczniczy. Najlepiej wybierać preparaty stworzone specjalnie do leczenia gnijącej strzałki, które działają bakteriobójczo, osuszająco i regenerująco. Dobrze sprawdzają się środki zawierające:

• siarczan miedzi lub cynku – działają silnie przeciwbakteryjnie i przyspieszają gojenie,
• jodopowidon – łagodny, skuteczny antyseptyk,
• olejki eteryczne (tea tree, eukaliptus, tymianek) – naturalne składniki o właściwościach przeciwbakteryjnych, które wspierają regenerację tkanki,
• glinki lub pasty z tlenkiem cynku – dodatkowo wysuszają i chronią przed brudem.

Preparat nakładaj głęboko w rowki strzałki – najlepiej za pomocą gazika, patyczka kosmetycznego lub strzykawki bez igły. Dzięki temu substancja dotrze do miejsca, gdzie rozwijają się bakterie beztlenowe. Jeśli infekcja jest głęboka i strzałka mocno rozłożona, można umieścić w rowkach nasączone gaziki i wymieniać je codziennie.

W cięższych przypadkach, gdy pojawia się silny ból, krwawienie lub koń kuleje, konieczna jest konsultacja z weterynarzem lub kowalem ortopedycznym. Może być potrzebne mechaniczne oczyszczenie kopyta lub zastosowanie antybiotyku miejscowego.

Regularne werkowanie i kontrola kowala

Kształt i kondycja kopyta mają ogromny wpływ na rozwój gnijącej strzałki. Zbyt długie lub zawężone piętki utrudniają wentylację i zatrzymują wilgoć, co tworzy idealne warunki do rozwoju bakterii. Dlatego kopyta powinny być werkowane co 5–7 tygodni, w zależności od ich wzrostu. Dzięki regularnemu werkowaniu bakterie nie mają się gdzie „ukryć”, a kopyto zachowuje prawidłowy kształt i funkcję.

Czysty boks i sucha ściółka – higiena to klucz

Leczenie gnijącej strzałki nie przyniesie efektów, jeśli koń nadal będzie stał w mokrej, zanieczyszczonej ściółce. Mokre trociny lub słoma nasiąknięte moczem to idealne środowisko dla bakterii beztlenowych. Dlatego:

• codziennie usuwaj mokre fragmenty ściółki,
• zapewnij dobrą wentylację w boksie,
• jeśli koń ma tendencję do gnijących kopyt, stosuj suchą, dobrze chłonną ściółkę (np. pellet drzewny).

4. Jak długo trwa leczenie?

W początkowym stadium poprawa może być widoczna już po kilku dniach, ale pełna regeneracja strzałki trwa zwykle 2–4 tygodnie.
Ważne jest, by nie przerywać pielęgnacji zbyt wcześnie — nawet jeśli strzałka wygląda lepiej, bakterie mogą wciąż bytować głębiej. Leczenie kontynuuj przez kilka dni po ustąpieniu objawów.

5. Czego absolutnie NIE robić przy gnijącej strzałce

❌ Nie używaj czystego spirytusu, jodyny ani wody utlenionej – mogą poparzyć tkankę.
❌ Nie zostawiaj kopyta wilgotnego po czyszczeniu – wysusz zawsze do sucha.
❌ Nie nakładaj kilku różnych środków naraz – to nie przyspieszy gojenia, tylko podrażni skórę.
❌ Nie lekceważ zapachu – nawet jeśli koń nie kuleje, infekcja już się rozwija.

6. Jak zapobiegać gnijącej strzałce?

Profilaktyka to najprostszy i najtańszy sposób na uniknięcie problemu. Oto kilka zasad:

• Codziennie czyść kopyta, zwłaszcza po treningu lub po padoku.
• Zapewnij suche warunki w boksie – wymieniaj ściółkę regularnie.
• Dbaj o prawidłowe werkowanie i kształt kopyta.
• Unikaj nadmiernego mycia kopyt wodą, jeśli koń nie jest brudny – woda rozmiękcza rogową tkankę.
• W okresach dużej wilgotności (jesień, wiosna) stosuj środki osuszające i odkażające profilaktycznie, np. spray z miedzią raz w tygodniu.

Podsumowanie

Gnijąca strzałka to infekcja, której naprawdę da się uniknąć.
Najważniejsze zasady to: codzienne czyszczenie kopyt, utrzymanie suchości, regularne werkowanie i stosowanie preparatów antybakteryjnych.
Zaniedbanie pielęgnacji nawet na kilka dni może doprowadzić do bolesnego stanu zapalnego, dlatego lepiej działać zapobiegawczo – codzienna dbałość o kopyta to gwarancja zdrowia i komfortu konia.